اسکلروتراپی چیست؟
اسکلروتراپی یک روش درمانی است که در آن پزشک به تزریق دارو به درون رگهای خون یا رگها لنفاوی میپردازد و با این کار موجب تحلیل رفتن رگهای ناخواسته میشود. این روش معمولا برای درمان رگهای واریس یا رگهای عنکبوتی به کار میرود. اسکلروتراپی یک عمل جراحی تهاجمی محسوب نمیشود و تنها به چندین تزریق نیاز دارد. این روال درمانی میتواند برای درمان اختلالات عروق خونی و لنفاوی که موجب شکل گیری نامناسب رگها میشوند، استفاده شود.
اسکلروتراپی از محلولی تحریک کننده به نام اسکلروزانت استفاده میکند، این محلول به طور مستقیم به درون رگهای لنفاوری و وریدها توسط متخصص درمان واریس تزریق میشود. روال کار این محلول بدین صورت است که موجب تحریک رگ مورد تزریق میشود و در نتیجه رگ ورم میکند. این ورم جریان خون یا مایع لنفاوی را متوقف میکند و در نتیجه موجب کوچک شدن این رگها میشود.
چه بیماری هایی توسط اسکلروتراپی قابل درمان هستند؟
اسکلروتراپی اغلب برای درمان رگهای واریس استفاده میشود. رگهای واریس با عنوان دیگر نارسایی مزمن وریدی نیز شناخته میشوند. این رگها زمانی ایجاد میشوند که وریدها ورم میکنند و برجسته میشوند. این مشکل معمولا در پای افراد رخ میدهد. این مشکلات معمولا به واسطه دیوارههای ضعیف وریدها ایجاد میشوند که در نتیجه آنها دریچههای وریدها تضعیف میشوند. در نتیجه این فعل و انفعالات، خون درون وریدها جمع میشود و باعث ورم کردن و ایجاد ظاهری متفاوت در وریدها میشود.
انواع واریس نیاز به درمان های متفاوتی دارند. رگها واریس میتوانند دردناک باشند و میتوانند مسائل پوستی مانند جوشهای پوستی ایجاد کنند. اسکلروتراپی با کوچک کردن رگهای واریس، اثر آسیب وریدی را کاهش میدهد، درد این نواحی را از بین میبرد و ظاهر بهتری به آنها میبخشد.
اسکلروتراپی واریس چگونه انجام می شود؟
برای انجام اسکلروتراپی باید برای مشاوره به پزشک مراجعه کنید تا بتواند رگهای مشکلدار را بررسی کند. این درمان معمولا به بیهوشی یا آمادهسازی خاصی نیازی ندارد. بیماران باید قبل از عمل، از توصیههای پزشک پیروی کنند؛ زیرا ممکن است قبل از عمل نباید از کرم یا روغن بدن استفاده شود. در طول درمان، بیمار روی کمر دراز میکشد و پاهای خود را بالا نگه میدارد. دکتر قسمت مورد نظر را تمیز میکند و بعد یک سوزن کوچک را وارد رگ میکند. سوزن ممکن است شما را نیشگون بگیرد.
زمانیکه دکتر محلول را به رگ تزریق میکند، ممکن است احساس سوزش و مور مور شدن داشته باشید و یا هیچ حسی به شما دست ندهد. زمانیکه تزریق بهطور کامل انجام میشود، پزشک ناحیه تزریق را به آرامی ماساژ میدهد تا از وارد شدن دوباره خون به رگ، جلوگیری کند. ممکن است بعضی افراد به پد یا جورابهای واریس نیاز داشته باشند. تعداد رگهایی که در یک جلسه درمان میشوند کاملا متفاوت است و به اندازه و موقعیت رگ بستگی دارد. طول مدت اسکلروتراپی معمولا بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است.
در بیشتر مواقع، افراد باید بعد از تزریق، درمانشان را پیگیری کنند تا رگ به طور کامل از بین برود. اگر بیش از دو یا سه رگ واریس داشته باشید باید چندین راه درمانی را برای رهایی از آنها امتحان کنید.
روش های جایگزین برای اسکلروتراپی
همه رگهای ناهنجار نیاز به درمان ندارند. زمانیکه هیچ علائم دیگری وجود ندارد، بهتر است رگها بررسی شوند تا پزشک تشخیص دهد که شرایط آنها بدتر نشده و یا یاعث بروز علائم دیگر نمیشوند. تغییر سبک زندگی میتواند از بدترشدن شرایط رگها و ایجاد رگهای جدید واریس جلوگیری کند. استراتژیهای دیگر برای درمان به شرح زیر است:
- کرایوتراپی یا منجمدکردن رگها
- درمان با لیزر که از نور برای محوکردن رگها استفاده میشود
- سوزاندن رگ که در آن رگ ناهنجار را حرارت میدهند
- بستن رگ از طریق عمل جراحی
- برداشتن رگ از طریق عمل جراحی در شرایط وخیم
پس از درمان چه باید کرد؟
پس از اتمام درمان شما میتوانید به منزل برگردید و به انجام فعالیتهای روزمره خود بپردازید و بهتر است سعی کنید هر چه زودتر شروع به راه رفتن کنید. پزشک از شما میخواهد که از جوراب واریس استفاده کنید تا عروقی که درمان شده است فشرده شود. شما باید به مدت ۴۸ ساعت پس از درمان از دستورالعمل و نکات زیر پیروی کنید:
- از مصرف آسپرین و ایبوپروفن و سایر داروهای ضد التهاب خودداری کنید اما میتوانید در صورت نیاز برای تسکین درد از تیلنول استفاده نمایید.
- از دوش آب داغ یا نشستن در سونا و جکوزی خودداری کنید . شما میتوانید دوش بگیرید اما باید آب سردتر از حد معمول باشد.
- محل تزریق را با آب ولرم و صابون بشویید.
- از استفاده از کمپرس داغ یا هرگونه گرما در محل تزریق خودداری کنید.
- از قرار گرفتن در مقابل نور خورشید از قبیل حمام آفتاب اجتناب کنید.
عوارض اسکلروتراپی چیست؟
عوارض جانبی اسکلروتراپی شامل موارد زیر است:
- چند ماه قبل از آنکه عروق واریسی بزرگی که تحت درمان قرار گرفته اند از بین بروند سفت و توده مانند خواهند شد.
- نقاط برجسته و قرمزی که در محل تزریق به وجود میآید باید طی مدت چند روز از بین بروند.خطوط قهوه ای یا نقاط روی پوست در محل تزریق جلب توجه میکند که به علت نشت خون از رگهایی که درمان شده اند به وجود میآیند. در اکثر موارد این رگها طی مدت ۳ تا ۶ ماه از بین میروند اما در پنج درصد از موارد دائمی هستند.
- احتمال بروز کبودی در اطراف محل تزریق وجود دارد که ممکن است چند روز تا چند هفته باقی بماند.
- احتمال به وجود آمدن عروق خونی کوچک در محل درمان وجود دارد که به این وضعیت شعله ور شدگی گفته میشود و ممکن است از چند روز تا چند هفته باقی بماند اما به طور کلی باید طی مدت چند ماه از بین برود و معمولاً پس از آن شما به درمان بیشتری نیاز نخواهید داشت.
- در برخی موارد احتمال بروز واکنش آلرژیک به ماده اسکلروسان وجود دارد ولی به ندرت یک مشکل جدی و حاد است. واکنش آلرژیک با علائم و نشانههایی از قبیل تورم و خارش همراه است.
چه کسانی میتوانند کاندید برای اسکلروتراپی باشند؟
جلسه اول مشاوره شامل ارزیابی سیستم عروق بدن و ارزیابی علائم و نشانههای شما و بررسی عروق واریسی و تاثیراتی که بر گردش خون دارند میباشد. متخصص عروق بر اساس شرایط شما به این نتیجه میرسد که آیا شما به ارزیابیها و معاینات بیشتر نیاز دارید یا خیر که این امر با انجام اسکن اولتراسوند از عروق بدن آغاز خواهد شد. تهیه نقشه عروق بدن یک بخش از فرآیند مشاوره اولیه شما نیست. پزشک در هر مرحله به شما کمک میکند و شما میتوانید بر روی مواردی که اهمیت بیشتری دارد، پاها و سلامت خود تمرکز کنید.
اگر شما باردار هستید در دوران شیردهی قرار دارید یا ناتوانی حرکتی دارید نمیتواند متقاضی انجام اسکلروتراپی باشید و پس از زایمان شما باید حداقل ۳ ماه صبر کنید سپس برای انجام اسکلروتراپی اقدام نمایید. اگر شما از قرص ضد بارداری استفاده میکنید میتوانید متقاضی انجام این روش باشید. در صورتی که در گذشته سابقه لخته شدن خون را داشته اید پزشک پس از ارزیابی شرایط شما و بررسی دست و پا و مشخص کردن علت لخته شدن خون به این نتیجه میرسد که آیا شما میتوانید متقاضی انجام این روش باشید یا خیر. از عروقی که ممکن است در آینده برای جراحی بای پس مورد استفاده قرار بگیرند برای تزریق دارو استفاده نخواهد شد مگر آن که عملاً غیر قابل استفاده باشند.